Karneyi nasıl değerlendirmeli?

Karneyi nasıl değerlendirmeli?

Karne Zamanı

Bir eğitim dönemi daha tamamlanıyor. Herkesi yavaş yavaş saran tatil

heyecanı hissediliyor ama önce karneleri bir görelim. Aileler ve

çocuklar için zor, yorucu ve yoğun bir dönemin sonu yaklaşırken, karne

heyecanı da giderek artıyor.

Karne, öğrenim sürecinin değerlendirilmesi, bu değerlendirmenin aileye

ve çocuğa iletilmesi için bir araçtır aslında. Karnedeki notlar okul

başarısının ya da başarısızlığının göstergesi olarak algılanır. Her ne

kadar öğrenme ve gelişimin sadece notla değerlendirilmesi yeterli

olmasa da karne eğitim sisteminin değişmez bir parçasıdır.

Karnedeki Zayıflar

Aslında karnedeki zayıflar çoğu zaman sürpriz değildirler. Anne-

babalar çocuklarının okuldaki performansını dönem içinde takip

ederler. Özellikle ilköğretimin ilk yıllarında bu takip daha sıkıdır,

ergenlik döneminin yaklaşmasıyla anne-babanın bu takibi biraz azalır.

Bu nedenle karne sürprizleri de bu yıllarda daha çok artar.

Karne döneminin yaklaşması ile gerek çocukları gerek ise anne babaları

not telaşı sarmaya başlar. Son sınavlar zayıf notu kurtarmak için son

umutlardır. Anne-babalar karnede zayıf notlar gelmesinden

şüpheleniyorlarsa karne gününü beklemeden harekete geçmeleri, var olan

sorunun çözümlenmesinde daha etkili adımlar atılmasını sağlayacaktır.

Öncellikle çocuğun başarısızlığının nedenlerini son ana bırakmadan

anlamaya çalışmak ve daha başarılı olması için etkili yöntemler

araştırmak karneyi bekleyip, zayıf nota kızmaktan daha etkili

olacaktır. Birçok problemin çözümü için olaydan sonra tepki vermek

yerine önleyici yöntemler denemek gerekir. Eğer risk altında olduğunu

düşünüyorsak çocuğumuzun okuldaki performansını yakından takip etmek

daha da önem kazanır. Takip etmekten kast edilen sadece sınav

notlarını öğrenmek, sınav tarihlerinden önce ders çalışma öğütleri

vermek anlamına gelmez. Okul başarısızlığının birçok nedeni olabilir.

Anne-babanın okul ile işbirliği kurarak çocuğun yaşadığı

başarısızlığın olası nedenlerini araştırması ve uygun yaklaşımları

sene sonunu beklemeden uygulamaya başlaması önemlidir.

Peki, Ya "Hepsi Pekiyi" Karneler / İyi karneyi nasıl karşılamalı?

Anne-babalar için en gurur verici yaşantı çocuklarının başarılı

olduklarını görmektir. Başarılı bir karne ile tamamlanan okul dönemi

keyifli yaz tatilinin de başlangıcıdır. Tabi ki her başarı gibi bu

başarıda anne-baba tarafından fark edilmeli, pekiştirilmeli ve

övülmelidir. Çünkü çocuklar bu şekilde harcadıkları emeğin karşılığını

alacaklardır. Ancak bu karşılık illaki büyük hediyeler anlamına

gelmemelidir. Çoğu anne-baba çocuklarına karne hediyesi sözü verirler

ve tabi ki bu söz tutulmalıdır. Ancak söz verirken, ödülü belirlerken

anne-babanın çocukları için uygun olanı seçmeleri önemlidir.

Başarılı bir karne getirmek kendi içinde oldukça motive edici bir

deneyimdir aslında. Tabiî ki bunun diğer bireyler tarafından fark

edilmesi ve onay görmesi çocuğun başarısından daha fazla haz almasını

sağlar. Karne hediyeleri bütün bir dönem boyunca gösterilen emeğin

somut bir ödülü olarak kabul edilir. Ve tabiî ki çocuklar için somut

ödüller her zaman çok daha ilgi çekicidir. Ama somut ödüllerden daha

önemli olan bir diğer etken ise anne-babanın çocuğun başarısı fark

etmesi ve bunu dile getirmesidir.

Ancak olumlu geri bildirimi ve ödüllendirmeyi sınırsız olarak yapmak

amacından uzaklaşan bir duruma dönecektir. Çocuğun gösterdiği bir

başarının abartılı şekilde ödüllendirilmesi, hem gösterilen tepkinin

gerçekliğini ve inandırıcılığını olumsuz olarak etkileyecektir hem de

çocuğu sonraki başarılara yönelik motive etmek yerine başarının sadece

bu ilgiyi almak için bir araç haline gelmesine neden olacaktır.

Başarılar ve başarıların ardından gelen ödüllerin amacı çocuğun

gösterdiği çabayı ödüllendirmektir. Eğer burada sınırlar abartılırsa o

zaman ödüller bir çabanın kazancı değil gerçek bir amaç haline gelir.

Oysa istediğimiz çocuğun sadece dış motivasyonlara odaklanması değil

başarılı olmanın keyfini alarak içsel olarak çalışmaya motive

olmasıdır. Ancak bu şekilde başarılar uzun soluklu hale gelebilir.

Anne-Babanın Tepkileri

Her anne-baba çocuğun başarılı olmasını ister, sınıf birincisi olmasa

da çocuğunun ona verilen emeklerin karşılığında belli bir seviyede iyi

notlar almasını bekler. Ancak çeşitli nedenlerle bu her zaman mümkün

olmayabilir.

Karnedeki düşük notlar anne babaların üzüntü, hayal kırıklığı, zaman

zaman kızgınlık, hatta suçluluk duymalarına neden olabilir. Sanki o

notlar sadece çocuklarının değil kendilerine verilen notlardır. Bu

durumda duygusal tepki vermeleri çok doğaldır. Genel olarak bu durumda

karne sonrasında cezalar verilir (planlanan bir tatile çıkılmaması, ya

da söz verilen bir şeyin alınmaması gibi). Ancak en çok sorun ve

sıkıntı yaratacak anne-baba tutumları, fiziksel ceza (dayak gibi) ya

da psikolojik zarar verecek (aşağılama "Sen ne kadar aptal bir

çocuksun" ya da kıyaslama "Bak kuzeninin karnesine, hepsi pekiyi"

gibi) tepkiler verilmesidir. Anne-baba başarısız bir karneyi ilk

ellerine aldıklarında kötü bir sürprizle karşılaşmış gibi hissederler,

bu nedenle ilk tepki genelde çok kontrol edilemeyen duygusal (kızmak,

bağırmak gibi) bir tepkidir. Sonra biraz daha sakinleşip durumu

değerlendirmeye başlarlar (Neden böyle oldu? Neyi eksik yaptılar, bu

durumu nasıl düzeltebilirler) Başarısız bir karne karşısında ilk

olarak kızgınlık hissetmek doğal gibi görünse de bu yaşanılan sorunun

çözümüne yardımcı olmayacaktır. Ama tabi ki de hiç bir şey olmamış

gibi davranmakta uygun değildir.

Başarısız bir karne getiren çocuk belli etse de etmese de bu durumdan

çok rahatsızdır, hem anne-babanın tepkileri, hem de başarısız olmanın

getirdiği suçluluk, üzüntü, hayal kırıklığı, pişmanlık gibi duyguları

yaşar. Eğer anne-babanın göstereceği olumsuz tepkilerden çekiniyorsa

yalan söyleme gibi geçici olarak yaşanılacak olumsuzluğu ertelemeye

yarayacak davranışlara başvurabilir. Eğer karne başarısı ile ilgili

çok fazla beklenti ve baskı hissediyorsa istenen karneyi

getiremediğinde çok daha ciddi sorunlar yaşanabilir. (uyum ve davranış

problemleri, evden kaçmak, kendine zarar verecek davranışlarda

bulunmak hatta intihar gibi).

Karne ve okul başarısı anne-baba için her ne kadar önemliyse çocuk

içinde o kadar önemlidir. Sadece çocuklar bunu farklı şekillerde

gösterirler. (umursamıyor, önemsemiyor gibi görünebilirler) Aslında bu

tepki anne-babayı daha da çok üzer, ya da kızdırır. Ancak bilinmesi

gereken her çocuğun karneyi önemsediğidir. Ama her çocuk kaygıyı

dışarıdan görülebilecek şekilde belli etmeyebilir.

Karnenin Anlamı

Karnedeki notlar okul başarının birebir göstergesi olarak kabul

edilir. Ama içerdiği anlam ve çocuklar üzerindeki etkisi bundan daha

fazladır.

Çocuklar için karne, benlik algısı, motivasyon ve okula karşı tutumu

etkileyen en önemli etkenlerden biridir. Başarılı olan çocuklar için

ve onların aileleri için karne bir gurur kaynağıdır. Ancak akademik

başarı alanında sorun yaşayan çocuklar için karne dönemi sıkıntı,

gerginlik ve hayal kırıklığını beraberinde getirir.

Karnedeki düşük notlar çocuğun kendisini başarılı olan arkadaşlarıyla

kıyasladığında yetersizlik duygusu hissetmesine neden olabilir. Bu

yetersizlik duygusu "Ben başarısızım", ya da "Ben aptalım" gibi

genellemelere neden olduğunda ise çocuğun benlik algısı gelişimi

olumsuz olarak etkilenecektir. Çocuğun iç dünyasında yaşanan bu

zorluklara bir de karne nedeniyle hayal kırıklığı yaşayan anne-babanın

tepkileri eklendiğinde ise yaz tatili hiç de beklenildiği gibi

olamayacaktır.

Karnedeki notlar o eğitim dönemi içinde gösterilen performansın bir

değerlendirmesidir. Tabiî ki olumlu bir karne çocuğun başarı ve

akademik performansı ile ilgili anlamlı bir bilgi vermektedir. Ancak

çocuğun tüm başarısını ve gelecek ile ilgili beklentileri sadece karne

notlarıyla değerlendirmek eksik bir değerlendirme olacaktır.

Anne-babalara öneriler

Öncelikle okul sisteminde değerlendirmelerin nasıl yapıldığını ve

notlama sistemini ayrıntılı olarak öğrenin. Karnedeki notlar tam

olarak neyi ifade ediyor, hangi kriterlere göre veriliyor. Hatta

sadece notlara değil öğretmenin çocuğunuz hakkındaki gözlem ve

değerlendirmelerini öğrenin. Bu sadece tek bir nottan daha anlamlı

olacaktır.

Çocuğunuzla konuşarak başarısızlığın nedenlerini araştırın, böylece

sorunun çözümü için uygun alternatifler düşünebilirsiniz.

Karnedeki notları bekleyene kadar dönem başından itibaren okul ve

öğretmenlerle iletişimde olun. Böylece iş işten geçtikten sonra kötü

bir sürprizle karşılaşmazsınız. Problemler büyümeden önlem alacak

zamanınız olur.

Karneyi ödül ve ceza yöntemi olarak kullanabilirsiniz ama burada

önemli bir sorun yaşanabilir. Genel anlamda başarılı çocuklar için

karne hediyesi motive edici olsa da başarısızlık yaşayan çocuklar için

yıl/dönem sonunda karne sayesinde ödül kazanmak ya da mahrum

bırakılmak cezaları çok etkili olmamaktadır. Bunun nedeni öncelikle

çocuklar için, bir dönem uzun bir zaman dilimidir. Bunun muhakemesini

yapmakta zorlanırlar daha kısa dönemli kontroller daha etkili olur.

Örneğin Türkçe dersinin birinci sınavında başarısız olmuşsa işleri

sıkı tutup, ders çalışması için onu motive etmek, 2. sınavdaki

başarıyı ödüllendirmek yol sonunun beklemekten daha etkili olacaktır.

Karneyi aldıktan sonra verilen cezalar bir sonraki yıl için çok etkili

olmayacaktır. O nedenle karnenin hem sizde hem de çocuğunuzda

yarattığı duygular hakkında konuşmak, bu sorunların çözümü için

alternatif çözümler üretmek daha çok işe yarayabilir. Tatil yapmak

bütün çocukların hakkıdır, ders çalışmaları ve tekrar yapmaları

gerekiyorsa bile bunu iyi bir şekilde planlamak anne-babaya kalıyor.

Hem tatil yapmalarını ve dinlenmelerini sağlamak hem de eğer

gerekliyse akademik becerilerini pekiştirmek için eğlenceli çalışma

yöntemleri bulmak tatilin verimliliğini arttıracaktır.

Unutulmaması gereken bir başka husus da okul başarısızlığının

nedenlerinin araştırılması gerektiğidir. Okul başarısını etkileyen

birçok faktör vardır. Aile içi iletişim, uygun çalışma koşulları,

çocuğun huzurlu bir ortamda bulunması kadar ruhsal davranışsal

sorunlar da okul başarısını etkileyebilmektedir.

Karne Zamanı

Hem çocuğunuzla ilişkinizi ve ev ortamının düzenini, hem de

çocuğunuzun çalışmasını ve öğrenmesini engelleyecek bir problem olup

olmadığını dikkatle değerlendirmelisiniz. Bazen karnedeki kötü notlar

sayesinde var olan problemler açığa çıkar ve bu yolla aileler yardım

arayışına girerek, problemi çözmek için bir adım atabilirler.